niedziela, 18 lutego 2018

McGoris #74 - Najjaśniejsze gwiazdy na niebie - cz.3 - Antares

Piękna, czerwona gwiazda w sercu gwiazdozbioru Skorpiona. Co kryje gwiazda Antares?



1. Opis gwiazdy oraz jej widoczność.

Antares jest układem podwójnym. Składa się z najjaśniejszego składnika - czyli czerwonego olbrzyma, a wokół niego krąży błękitna gwiazda ciągu głównego.


ANTARES A

Największy składnik - Antares A to czerwony superolbrzym o typie widmowym M1.5Iab. Jest przeogromna. Jej średnica jest ok. 680 razy większa od naszego Słońca. Gdybyśmy postawili ją na miejscu naszego Słońca, Antares A przekroczyłby orbitę Marsa.
Odległość szacowana jest na ok. 550 lat świetlnych od nas. Zachowanie gwiazdy powoduje, że zmierzenie odległości do niej nie jest do końca precyzyjne. Gwiazda jest dużo chłodniejsza od naszego Słońca - jej temperatura powierzchni wynosi 3570 K przez co możemy obserwować jej czerwonawą barwę.

Porównanie wielkości Słońca, Arktura oraz Antaresa. Źródło: wikipedia.org

Masa gwiazdy to ok. 17 mas Słońca, co oznacza, że gwiazda ma małą gęstość.
Gwiazda jest już u krańcu swojego istnienia i w niedługim czasie(w skali kosmosu) może rozbłysnąć jako supernowa. Wiek gwiazdy szacowany jest na ok. 12 mld lat.

Antares jest gwiazdą zmienną. Jej jasność zmienia się nieregularnie od 0.6 do 1.6 magnitudo. Zmiany jasności są bardzo powolne. Średni okres zmian szacuje się na ok. 1700 dni - czyli ponad 4 lata.

Antares w świetle widzialnym jest aż 10000x jaśniejsza od naszego Słońca. Jeżeli weźmiemy jeszcze pod uwagę podczerwień (najwięcej promieniowania emituje w podczerwieni) to okaże się, że gwiazda jest aż 57000x jaśniejsza od Słońca.


ANTARES B

Ten przepotężny olbrzym ma swojego dużo mniejszego, a także wiele gorętszego towarzysza - błękitną gwiazdę ciągu głównego - Antaresa B o typie widmowym B2.5V i jasności obserwowanej 5,4 magnitudo. Temperatura tej gwiazdy wynosi aż 18500 K. Jest 5,2x większa od naszego Słońca oraz ok. 7-8x masywniejsza. Oznacza to, że ma znacznie większą gęstość od naszego Słońca.
Antares B okrąża główny składnik w średniej odległości 529 AU. Gwiazda jest oddalona od Antaresa na ok. 3,3 sekundy kątowej.

Widok Antaresa A i B w programie Space Engine.
Odnalezienie drugiego składnika przez amatorski teleskop będzie bardzo utrudnione. Nie dość, że odległość kątowa równa 3,3 sekundy kątowej jest niewielka to ogromny blask Antaresa A zasłoni nam jej widok. Wypatrzenie Antaresa B możliwe byłoby pewnie przez większy teleskop przy idealnych warunkach (seeing + przejrzystość).


Antares to najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Skorpiona. Gwiazdę odnajdziemy późną wiosną i wczesnym latem nisko nad południowym horyzontem.

Gwiazdozbiór Skorpiona wczesnym latem. Charakterystyczne są w pobliżu trzy dość jasne gwiazdy sugerujące szczypce skorpiona.
2. Pochodzenie nazwy.

Nazwa wywodzi się prawdopodobnie z języka greckiego od określenia "anti Ares", którego używał Ptolemeusz. Znaczy ono "przeciwnik" lub "podobny do" Marsa - rzymskiego odpowiednika greckiego boga wojny - Aresa.


3. Inne

Obok Antaresa, na zachód znajdziemy piękną gromadę kulistą M4 - którą w dobrych warunkach widać już w lornetce jako małą mgiełkę, a w większym teleskopie bez problemu rozbijemy ją na pojedyncze gwiazdy.
Podczas obserwacji można ją pomylić z planetą Mars, ze względu na jej pomarańczowy kolor.

Antares znajduje się blisko ekliptyki, co oznacza, że nieraz może być obserwowane zakrycie gwiazdy przez Księżyc.

Gwiazda Antares (po lewej), gromada kulista M4 (po prawej) oraz mała gromadka NGC 6144. Autor: Dick Locke, źródło: http://www.dl-digital.com


4. Zdjęcie tarczy Antaresa zrobione przez teleskop VLT.

W sierpniu 2017 roku za pomocą interferometru VLTI, który zlokalizowany jest w obserwatorium Paranal w Chile udało się zarejestrować widok gwiazdy Antares oraz zrobić mapę ruchu atmosfery gwiazdy.

Interferometr VLTI składa się z 4 głównych teleskopów ze zwierciadłami o średnicy 8,2 metrowych lub mniejszych teleskopów pomocniczych. Za ich pomocą zrobiono "wirtualny" teleskop który działa tak, jakby to był teleskop o średnicy ok. 200m. Pozwala to na rozdzielenie szczegółów znacznie lepiej niż gdy patrzymy przy pomocy pojedynczego teleskopu.
Oprócz zdjęcia zrobiono także mapę prędkości w atmosferze gwiazdy, która jest pierwszą dwuwymiarową mapą innej gwiazdy niż Słońce. Dokonano tego z pomocą urządzenia AMBER, który pracuje w podczerwieni.

Poruszanie się materii w gwieździe można zaobserwować badając przesunięcia widma ku czerwieni(oddalanie się) bądź ku fioletowi (zbliżanie się).

Odkryto także sporą otoczkę gazową wokół gwiazdy (co widać na zdjęciu), co oznacza, że gwiazda dość szybko traci swoją masę.
Gaz znajduje się nawet dosyć daleko od swojej gwiazdy i ma bardzo małą gęstość.

Zdjęcie tarczy gwiazdy Antares - źródło: https://www.eso.org/public/news/eso1726/
Mapa prędkości materii atmosfery gwiazdy. Niebieskie regiony to obszar, gdzie materia się zbliża, a czerwone to tam, gdzie się oddala. Źródło: https://www.eso.org/public/news/eso1726/

W następnym poście opiszę niewidoczną z szerokości geograficznej Polski gwiazdę Achernar.


Jeżeli wam się podobało, to udostępniajcie, piszcie w komentarzach. Pozdrawiam, McGoris :)

Zapraszam także do polubienia strony na Facebooku: facebook.com/mcastronomia

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz