McGoris #72 - Najjaśniejsze gwiazdy na niebie - cz.1 - Arcturus

Co kryją najjaśniejsze gwiazdy na nocnym niebie? W tym poście - opiszę gwiazdę Arktur - najjaśniejszą gwiazdę na półkuli północnej.

1. Opis gwiazdy i jej widoczność

Arktur lub Arcturus, jak kto woli - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Wolarza, widoczna najlepiej wiosną i latem.
Jest to czwarta co do jasności (po Syriuszu, Kanopusie i Alfie Centauri) gwiazda na całym niebie i najjaśniejsza gwiazda na półkuli północnej. Jej jasność obserwowana to -0,05 magnitudo.

Gwiazdę łatwo odnaleźć, gdyż leży w pobliżu asteryzmu Wielkiego Wozu. Do Arktura poprowadzi nas dyszel Wielkiego Wozu.

Gwiazda Arktur na letnim niebie. Jest to jasna i wyróżniająca się gwiazda.

Gwiazdę odnajdziemy późną zimą i wiosną nad wschodnim horyzontem, gdzie do lata i wczesnej jesieni przemieszcza się na zachód.

Arktur świeci lekko złotawym światłem. Jest to pomarańczowy olbrzym o typie widmowym K0III.
Jest ok 25x większa od naszej dziennej gwiazdy i 170x jaśniejsza. Jest całkiem niedaleko w skali kosmicznej - oddalona jest o ok. 36,7 roku świetlnego stąd. To jest ok. 348,650,000,000,000 km.

Porównanie wielkości Słońca do Arktura. Źródło: wikipedia.org

Powierzchnia gwiazdy jest chłodniejsza od naszego Słońca - wynosi ona ok. 4300K, gdy nasze Słońce ma temperaturę ok. 5700 K. Wiek gwiazdy szacowany jest na 7,1 mld lat.

Arktur jest o 1,5x masywniejszy od naszego Słońca, co oznacza, że przy takiej wielkości ma znacznie mniejszą gęstość niż nasze Słońce. Gwieździe skończyło się paliwo - synteza wodoru w hel się skończyła, obecnie gwiazda zaczęła syntezę helu w węgiel i inne cięższe pierwiastki.

Gwiazda Arktur w programie Space Engine.

Jest to samotna gwiazda, choć istnieje hipoteza, że Arktur może być gwiazdą podwójną bądź posiadać jakąś masywną planetę typu Jowisz. Analiza danych z satelity Hipparcos wskazuje na długookresowe prędkości radialne, co może sugerować na to, że drugi składnik mógłby mieć masę ok. 12 mas Jowisza i znajduje się bardzo blisko głównej gwiazdy (ok. 1,1 AU).
Jednak wyniki nie są wystarczające by potwierdzić istnienie drugiego składnika. Podczas badań innych gwiazd też wykryto podobne anomalie.


2. Arktur w innych kulturach

Arktur jest gwiazdą dosyć jasną i wyróżniającą. Klaudiusz Ptolemeusz w II n.e. już zwrócił uwagę głównie na złotawo-pomarańczowy kolor gwiazdy.

W mitologii mezopotamskiej gwiazda kojarzona była z bogiem Enlilem, syna Ziemi i Nieba, strażnika panteonu sumeryjskiego.

Śródziemnomorscy żeglarze wierzyli, że pojawienie się Arktura na niebie świadczy o negatywnym wpływie na rolnictwo.

Polinezyjczycy nazywali Arktura - Hōkūleʻa - "gwiazdą radości".



3. Ruch własny Arktura

Arktur jest jedną z pierwszych gwiazd, u której stwierdzono ruch własny. Oznacza to, że gwiazda z czasem przemieszcza się na tle innych gwiazd. Odkryte to zostało przez Edmunda Halley'a w 1718 roku, który znany jest głównie z odkrycia cyklu komety Halley'a oraz obalenie mitów o klątwach, jakie komety niosą.
Dokonał tego za pomocą starych zapisków, które porównał do ówczesnych obserwacji. Stwierdził on, że gwiazda przesunęła się nieco na południe.
W ciągu 800 lat gwiazda przesuwa się o odległość kątową równą 30 minut kątowych, czyli mniej więcej tyle, co średnica tarczy Księżyca. Gwiazda przesuwa się na południe oddalając się od reszty gwiazd z konstelacji Wolarza.

Za ok. 75000 lat z powodu ruchu własnego dojdzie do pięknego złączenia Arktura z jasną gwiazdą Spiką - najjaśniejszą gwiazdą w konstelacji Panny. Dodatkowo niedaleko będzie widać także Alfę Centauri!

Dwie jasne gwiazdy - Arktur i Spika są bardzo blisko siebie, a niżej mamy Rigil Kentaurus czyli inaczej Alfa Centauri.

Zaobserwować też możemy spore zniekształcenia gwiazdozbiorów :D


4. Diament Panny i Trójkąt wiosenny

Arktur jest jednym z gwiazd należących do wiosennego asteryzmu tzw. Diamentu Panny, który składa się z Arktura, Spiki (najjaśniejsza gwiazda w Pannie), Deneboli (jedna z gwiazd z konstelacji Lwa) oraz Cor Caroli z gwiazdozbioru Psów Gończych.

Nieoficjalnie też się uznaje tzw. trójkąt wiosenny (tak samo jak letni czy zimowy), gdzie w skład wchodzą: Arkturus, Spika oraz Regulus (najjaśniejsza gwiazda z konstelacji Lwa)

Jeżeli wam się podobają moje posty to zapraszam do udostępniania bądź pisania komentarzy. Pozdrawiam, McGoris :)

Zapraszam także do polubienia strony na Facebooku: facebook.com/mcastronomia

ZOBACZ TEŻ:

Mira Ceti - gwiazda zmienna w konstelacji Wieloryba. 
Jak byłoby na Ziemi, gdybyśmy za Słońce podstawili inną gwiazdę?