McGoris #68 - Mira Ceti - gwiazda zmienna w gwiazdozbiorze Wieloryba

Jedna z wyjątkowych gwiazd zmiennych cechująca się ogromną zmianą jasności. Widoczna jest gołym okiem tylko podczas maximum jasności. Teraz właśnie jest okazja ją zaobserwować.

Źródło zdjęcia: http://www.maribert.com

Z racji tego, że jest obecnie maksimum jasności tej gwiazdy postanowiłem napisać o niej. Jest to gwiazda zmienna o wahaniach jasności od 2 magnitudo (podczas maximum) nawet do 10 magnitudo (minimum).

Maksimum jasności osiągnęła dokładnie 29 grudnia 2017 roku. Jest ona widoczna gołym okiem jako średnio jasna gwiazda. Z czasem będzie ona gasnąć, a następne maksimum będzie miało w 26 listopada 2018 roku. Maksimum jasności osiąga co ok. 331 dni.



1. Opis gwiazdy.

Mira(łac. cudowna) Ceti, omikron Ceti jest to gwiazda podwójna.

Mira A

Główny składnik to czerwony olbrzym. Odległość szacuje się na ok. 300 lat świetlnych od nas (Dane z 2007 roku z satelity Hipparcos wskazują na odległość ok. 299 lat świetlnych z błędem na poziomie 11%. Odległość nie jest dokładnie zmierzona.) Jest ona większa od naszego Słońca aż o 330-400x większa. Należy do gatunku gwiazd zmiennych - mirydów. Właśnie od niej wzięła się nazwa tej klasy.

Porównanie wielkości Słońca i Miry Ceti.

Gwiazda jest bardzo zniekształcona. Jest to gwiazda zmienna pulsacyjna. Gdy gwiazda pulsuje (zmieniając swoje rozmiary), jej jasność dramatycznie rośnie, tracąc przy tym ogromne ilości materii.
Każdy impuls trwa dziesięć lub więcej lat, a pomiędzy kolejnymi impulsami upływa czas rzędu nawet 10 000 lat.

Materia ta jest pochłaniana przez swojego towarzysza - białego karła.

Zmienności podlega także temperatura powierzchni gwiazdy. Waha się ona od ok. 2900 K - 3200 K. Najgorętsza jest podczas maksimum jasności, a najchłodniejsza podczas minimum.

Wykres zmian jasności Miry Ceti w czasie.

Mira B

Mira B to biały karzeł, oddalony o ok. 70 j.a. od składnika A. Została zaobserwowana przez teleskop Hubble'a w 1995 roku.
W 2007 roku udało się zaobserwować dysk protoplanetarny wokół tej gwiazdy. Jest ona wynikiem pochłaniania materii od gwiazdy A, która opada na powierzchnię białego karła.

Po lewej mamy zdjęcie układu w paśmie rentgenowskim, a po prawej mamy artystyczne wyobrażenie białego karła, który pobiera materię od olbrzyma.

2. Utrata masy - wielki ogon.

Za pomocą pasma ultrafioletowego - w 2007 roku NASA odkryła, że gwiazda wraz z ruchem własnym (ok. 130 km/s) zostawia za sobą ogon w postaci materii odrzucanej przez zewnętrzne warstwy gwiazdy.

Mira Ceti w ultrafiolecie (u góry) i świetle widzialnym (u dołu). Źródło: NASA/ teleskop GALEX

Ogon widoczny jest tylko w paśmie ultrafioletowym. Składa się on głównie z plazmy i gazu, które w wyniku styknięcia się wiatru gwiazdowego Miry z przestrzenią międzygwiazdową zostawia taki ślad. Rozciąga się na odległość ok. 13 lat świetlnych - czyli ok. 3 razy więcej niż odległość Słońca do najbliższego układu - Alfy Centauri.


3. Odkrycie.

Gwiazda i jej pojawianie się i znikanie było znane już w starożytności. Jednak dokładnego potwierdzenia doczekała się później. Zmienność Miry zaobserwował niemiecki astronom Johannes Fabricius w sierpniu 1596 roku. Obserwował on wtedy planetę Merkury albo Jowisza i chciał odnaleźć jakąś gwiazdę jako punkt odniesienia, by zaobserwować jak planeta zmienia położenie na tle innych gwiazd. Padło na Mirę. Podczas dłuższych obserwacji zaobserwował spadek jasności gwiazdy.

W roku 1638 roku niejaki Johannes Holwarda obliczył i potwierdził zmienność Miry na okres 11 miesięcy.


4. Jak odnaleźć Mirę.

Obecnie (styczeń) można ją zaobserwować we wczesnych godzinach wieczornych nad południowo-zachodnim horyzontem. Leży w konstelacji Wieloryba.

Najlepiej odnaleźć pierwszę konstelację Byka i jej charakterystyczne 2 gromady otwarte - Hiady i Plejady. Następnie kierujemy się na południe i odnajdujemy 2 gwiazdy. Potem idziemy dalej i znajdujemy charakterystyczny pięciokąt z jasną gwiazdą. Potem od niej niedaleko jest Mira. Poniżej schemat jak odnaleźć Mirę na niebie. W późniejszych godzinach gwiazdozbiór chowa się pod horyzont.

Jeżeli wam się podobało, to udostępniajcie, piszcie w komentarzach. Pozdrawiam, McGoris :)


Zapraszam także do polubienia strony na Facebooku: facebook.com/mcastronomia

ZOBACZ TEŻ:

Dlaczego nie ma zielonych i fioletowych gwiazd?
Gwiezdne sąsiedztwo - czyli najbliższe nas gwiazdy.