poniedziałek, 10 października 2016

McGoris #31 - Skarby południowego nieba - Obłoki Magellana.

Co kryją te dwa ciekawe obiekty widoczne z półkuli południowej? Dwie "satelity" naszej galaktyki - Drogi Mlecznej.


Obiekty przedstawione w poście to dwie galaktyki karłowate, które orbitują wokół Drogi Mlecznej. Jest to Wielki Obłok Magellana oraz Mały Obłok Magellana.

 Autor: S. Brunier - ESO

1. Odkrycie

Jeśli chodzi o odkrycie to ciężko jest stwierdzić kto jest ich odkrywcą. Mimo, że nazywają się Obłokami Magellana - na cześć portugalskiego żeglarza - Ferdynanda Magellana, to te obiekty znane były już dużo wcześniej.

Znane były np. Polinezyjczykom i służyły jako obiekty nawigacyjne. Obłoki były znane także już od pierwszego tysiąclecia w Azji Zachodniej, gdzie opisał je jeden z perskich astronomów Al-Sufi w swojej książce w 964 roku n.e. Odkrył także, że nie są widoczne z Północnej Arabii i Bagdadu, ale mogą być widoczne nisko nad horyzontem z cieśniny Bab al-Mandab - najbardziej wychylonego na południe miejsca w Arabii Saudyjskiej.

Zaobserwowane były także przez Amerigo Vespucci, który opisał je w liście opowiadającym o jego trzeciej wyprawie w 1503-1504 roku oraz przez Antonia Pigafettę, który towarzyszył Magellanowi podczas jego podróży dookoła świata w latach 1519-1522.

Były także znane w Sri-Lance w starożytności, gdzie były znane jako "Maha Mera Paruwathaya", co oznaczało "Wielka Góra", bo wyglądają jak oddalone szczyty górskie.

(źródło: wikipedia.org)



2. Charakterystyka

Wielki Obłok Magellana (LMC) - galaktyka karłowata odległa o ok. 163 000 lat świetlnych od Ziemi. Jej średnica to ok. 14 000 lat świetlnych, czyli jest mniej więcej 10x mniejsza od naszej Drogi Mlecznej.
Jest doskonale widoczna gołym okiem (oczywiście z dalszego południa - u nas jest niewidoczna) jako duża mgiełka rozciągająca się na obszar ok. 10x9 stopni.

Jest to galaktyka okrążająca Drogę Mleczną i dzięki obserwacji przez teleskop Hubble'a w 2014 roku  można było wyznaczyć okres okrążenia wokół naszej Galaktyki, który wynosi 250 milionów lat. Choć przypuszcza się że zarówno Wielki jak i Mały Obłok Magellana poruszają się zbyt szybko by utrzymać się na orbicie dookoła Drogi Mlecznej.

Wielki Obłok Magellana - autor: Robert Gendler/ESO

Jak większość galaktyk nieregularnych - jest bogata w gaz i pył oraz ma dużą aktywność gwiazdotwórczą. Prawdziwym sercem Wielkiego Obłoku i największym obszarem gwiazdotwórczym nawet w całej Grupie Lokalnej jest Mgławica Tarantula. Początkowo przed odkryciem jej mgławicowej natury była uznawana za gwiazdę (30 Doradus).

Jest to jasny obszar trochę na dół od środka na obrazku powyżej. Tarantula rozciąga się na ok. 300 lat świetlnych. Jest to bardzo jasny obszar, byłaby bardzo jasna, gdyby była np. w tej samej odległości co Mgławica Oriona (1340 lat świetlnych).

Mgławica Tarantula - źródło: TRAPPIST/E. Jehin/ESO

W Wielkim Obłoku Magellana, a dokładniej w pobliżu Tarantuli zaobserwowano jasną supernową SN 1987A, która zaobserwowana była w maju w 1987 roku i była widoczna gołym okiem. Wraz z upływem czasu zaczynała gasnąć.

Supernowa - źródło: www.astronnewsroom.com


Pozostałość po supernowej - zdjęcie z Hubble'a - źródło: ESA/Hubble & NASA


Mały Obłok Magellana (SMC) - galaktyka karłowata nieco mniejsza od Wielkiego Obłoku, ma średnicę ok. 7000 lat świetlnych. Jest także nieco dalej - niecałe 200 000 lat świetlnych od Ziemi. Widoczna jest gołym okiem jako słaba plama światła o rozmiarze 5x3 stopnie.

Mały Obłok Magellana - źródło: ESA/Hubble

Galaktyka ma dość poprzeczne jądro, temu szacuje się, że mogła to być w przeszłości galaktyka spiralna z poprzeczką, ale wpływ grawitacji Drogi Mlecznej mogła zmienić jej strukturę.
Tak samo jak Wielki Obłok Magellana ma dużą aktywność gwiazdotwórczą.

Obie galaktyki są połączone tzw. Magellanic Bridge (MBR) - strumieniem wodorowym, który łączy obie galaktyki. Znane jest kilka gwiazd występujących w tym obszarze.

W pobliżu Małego Obłoku Magellana znajduje się piękna i duża gromada kulista 47 Tucanae, o której napiszę w innym poście.



Jeśli wam się spodobało to udostępniajcie, komentujcie, zadawajcie pytania :) Pozdrawiam, McGoris :)

Zapraszam także do polubienia strony na Facebooku: facebook.com/mcastronomia

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz