McGoris #128 - Przegląd astronomiczny - Kwiecień 2020 - Złączenie Wenus z Plejadami oraz kometa C/2019 Y4 ATLAS

Comiesięczny przegląd nocnego nieba i wydarzeń astronomicznych. Co wydarzy się w kwietniu tego roku i jakie zjawiska na nas czekają?

Witam w comiesięcznym przeglądzie zjawisk na niebie. Za nami marzec - mieliśmy piękny taniec planet na porannym niebie oraz maksymalną elongację Wenus (największa odległość kątowa od Słońca).

W końcu przyszła wyczekiwana przez nas wszystkich astronomiczna wiosna. Zaczęło robić się cieplej, ptaszki zaczęły śpiewać, a śnieg już praktycznie zniknął. Dni stają się coraz dłuższe. W marcu pogoda była już nieco łaskawsza, udało mi się poobserwować niebo kilka razy.

W marcu mieliśmy przepiękną superpełnię Księżyca. Podczas pełni znalazł się bardzo blisko Ziemi (ok. 354 150 km), dzięki czemu jego rozmiar kątowy był troszkę większy. Udało mi się zrobić kilka zdjęć podczas jego wschodu, a także samego Księżyca z teleskopu. Pięknie się prezentował tego dnia (10 marca).

Wschód Księżyca nad Pieninami.

A poniżej zdjęcie Księżyca z Synty 8" i podłączonego aparatu do ogniska głównego (stack 50 zdjęć):

Pełnia Księżyca z teleskopu.

A przed nami kwiecień! Już w pełni wiosenny miesiąc. Zaczniemy odczuwać, że dzień staje się wyraźnie dłuższy od nocy, a za oknem coraz łatwiej dostrzeżemy, że przyroda budzi się do życia. Drzewa owocowe zaczynają kwitnąć. Ciepłe, wiosenne dni dodadzą nam sporo energii :)

Jest to bardzo ważny miesiąc - w kwietniu tego roku będziemy mieć przepiękne zjawisko - złączenie się Plejad z planetą Wenus!


1. Słońce

Polska Północna (Gdańsk)

1 kwietnia

Wschód:          6:18
Górowanie:   12:49
Zachód:         19:20

Długość dnia:   13h 01m
Długość nocy:  10h 59m


30 kwietnia

Wschód:          5:10
Górowanie:   12:43
Zachód:         20:15

Długość dnia:   15h 05m
Długość nocy:    8h 55m


W ciągu miesiąca dnia przybędzie o 2 godziny i 4 minuty.


Polska Środkowa (Łódź)

1 kwietnia

Wschód:          6:18
Górowanie:   12:46
Zachód:         19:14

Długość dnia:   12h 56m
Długość nocy:  11h 04m


30 kwietnia

Wschód:          5:15
Górowanie:   12:39
Zachód:         20:03

Długość dnia:   14h 48m
Długość nocy:    9h 12m


W ciągu miesiąca dnia przybędzie o 1 godzinę i 52 minuty.



Polska Południowa (Zakopane)

1 kwietnia

Wschód:          6:18
Górowanie:   12:44
Zachód:         19:11

Długość dnia:   12h 53m
Długość nocy:  11h 07m



30 kwietnia

Wschód:         5:20
Górowanie:  12:37
Zachód:        19:55

Długość dnia:   14h 35m
Długość nocy:    9h 25m


W ciągu miesiąca dnia przybędzie o 1 godzinę i 42 minuty.



Na początku miesiąca Słońce znajdzie się w gwiazdozbiorze Ryb, już od 20 marca na dodatniej deklinacji. 18 kwietnia minie granicę i przejdzie do konstelacji Barana.

2. Księżyc

  1 kwietnia, godz. 10:54 - 🌓 Pierwsza Kwadra - na tle gwiazdozbioru Bliźniąt,

  8 kwietnia, godz.   5:24 - 🌕 Księżycowa Pełnia - na tle gwiazdozbioru Panny,

15 kwietnia, godz.   0:17 - 🌗 Ostatnia Kwadra - na tle gwiazdozbioru Strzelca,

23 kwietnia, godz.   4:10 - 🌑 Księżycowy Nów - na tle gwiazdozbioru Wieloryba,

30 kwietnia, godz. 23:24 - 🌓 Pierwsza Kwadra - na tle gwiazdozbioru Raka.


Ciemne i bezksiężycowe noce będziemy mieli kilka dni na początku miesiąca, w późniejszych godzinach nocnych oraz w drugiej połowie miesiąca.

Ten okres najlepiej poświęcić na obserwacje trudniejszych i dalszych obiektów głębokiego nieba (tj. mgławice lub galaktyki).


3. Planety

Merkury

Merkury obecnie znajduje się na elongacji porannej. Pod koniec marca, osiągnął on największą odległość kątową od Słońca. Niestety planeta jest praktycznie niewidoczna - nachylenie jej orbity względem horyzontu jest bardzo małe i bardzo szybko ginie w łunie wschodzącego Słońca.


Wenus - złączenie Wenus z Plejadami [ ! ]

W tym roku bogini piękności bardzo nas zaskoczy! 3 kwietnia, wieczorem ujrzymy jej złączenie z piękną gromadą otwartą Plejady (M45). Siedem sióstr złączy się z Wenus. Będzie to nie lada gratka dla astro-fotografów.

Wenus i Plejady będą widoczne nad zachodnim horyzontem wieczorem.

Zjawisko to jest bardzo spektakularne i zawiera w sobie pewną cechę. Jest ono cykliczne. Wenus oraz Ziemia znajdują się w tzw. rezonansie orbitalnym.

Rezonans orbitalny to zjawisko, gdzie ilość okrążeń danego ciała niebieskiego (np. księżyca lub planety) wokół centrum (np. wokół gwiazdy), odpowiada konkretnej liczbie okrążeń innego ciała.

8 okrążeń Ziemi wokół Słońca odpowiada 13 okrążeniom Wenus. Jeżeli popatrzymy się "od góry" i nakreślimy za planetami linię - to wyjdą nam takie ciekawe kształty.

Zjawisko złączenia Wenus z Plejadami obserwowaliśmy również 8 lat temu - w 2012 roku. Również 3 kwietnia. Następne takie zjawisko będzie za 8 lat - w 2028 roku. Również 3 kwietnia!

W późniejszych latach będzie się to zjawisko przestawiało. Przykładowo takie złączenie będzie od 2044 będzie ono już 4 kwietnia, a od 2060 już 5 kwietnia. Wynika to oczywiście z małych niedokładności cykliczności oraz częściowo precesji osi Ziemi.

Ruch Wenus na początku kwietnia na tle Plejad (M 45).

Bardzo ciekawe złączenie będzie również dzień później - 4 kwietnia, gdy Wenus ułoży się przy rodzicach Plejad - przy Atlasie i Plejone.

Wenus na tle Plejad - 4 kwietnia.

Od 24 marca elongacja Wenus od Słońca będzie maleć. Wenus będzie się do nas zbliżać, co spowoduje, że jej tarcza będzie rosła. Jednak faza będzie maleć i planeta będzie widoczna jako coraz mniejszy sierp.

Wenus w kwietniu 2020

Mars, Jowisz, Saturn

Trzy planety widoczne są nad południowo-wschodnim horyzontem nad ranem. Warunki do obserwacji Marsa póki co są jeszcze słabe. Tarcza planety jest bardzo mała i lepsze detale ujrzymy dopiero w dużych teleskopach. Trzeba będzie jeszcze poczekać co najmniej do sierpnia czy września, a nawet do października, kiedy Mars będzie najbliżej Ziemi.

Mars w kwietniu.

Ruch planet na porannym niebie.

1 kwietnia Mars złączy się z Saturnem na odległość ok. 1 stopnia. Warunki do obserwacji Jowisza oraz Saturna są narazie średnie. Wschodzą dopiero nad ranem. Poczekajmy jeszcze te 3 miesiące.

15 kwietnia Jowisz znajdzie się w tzw. kwadraturze zachodniej. To oznacza, że znajdzie się w średniej odległości od Ziemi. Elongacja (odległość kątowa od Słońca) planety wyniesie wtedy 90 stopni.

21 kwietnia Saturn znajdzie się w tzw. kwadraturze zachodniej. To oznacza, że znajdzie się w średniej odległości od Ziemi. Elongacja planety wyniesie wtedy 90 stopni.

Uran i Neptun

W kwietniu pożegnamy planetę Uran. 26 kwietnia planeta znajdzie się w tzw. koniunkcji górnej ze Słońcem - to oznacza, że Uran będzie widoczny za Słońcem. Na niebo poranne powróci latem. Podobnie jest z Neptunem.



4. Nocne niebo

Kwiecień to najlepszy okres do obserwacji galaktyk. Nocą skierowani jesteśmy na ogromną Gromadę Galaktyk w Pannie oraz okolicę. Pas Drogi Mlecznej ustawiony jest nisko nad płaszczyzną horyzontu. To sprawia, że zwróceni jesteśmy stroną, gdzie widok na galaktyki nie jest przysłonięty pyłami naszej Galaktyki.

To jest już koniec konstelacji zimowych. Po konstelacjach takich jak Orion, Wielki Pies czy Byk nie będzie śladu po ok. 2-3 godzinach po zachodzie Słońca. Do zobaczenia w październiku.

Niebo wieczorne - 15 kwietnia, godz. 21:30

Południowe i południowo-wschodnie niebo zdominowane jest przez gwiazdozbiory wiosenne, takie jak Hydra czy Lew. Już dość wysoko są: Panna, Kruk oraz Wolarz z jasnym olbrzymem - Arkturem. Wielka Niedźwiedzica góruje coraz bliżej zenitu.
Nad północno-wschodnim horyzontem wschodzi Korona Północna z Herkulesem.

Niebo w środku nocy - 15 kwietnia, godz. 0:30

O północy mamy już typową wiosnę. Wysoko nad południowym horyzontem góruje Panna oraz Wolarz. Nad południowo-wschodnim horyzontem pojawiają się Waga oraz Skorpion. W zenicie góruje Wielka Niedźwiedzica oraz Psy Gończe. To najlepszy okres do obserwacji galaktyk!

O wiosennych galaktykach zapraszam do mojej serii poświęconej ich obserwacjom:

Część 1 - Gwiazdozbiór Lwa
Część 2 - Gwiazdozbiór Panny
Część 3 - Gwiazdozbiór Warkocza Bereniki
Część 4 - Gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy i Psów Gończych

Na wschodzie możemy dostrzec dwie jasne gwiazdy z asteryzmu Trójkąta Letniego - Wegę z Lutni oraz Deneba z Łabędzia.

Niebo poranne - 15 kwietnia, godz. 4:00

Nad ranem możemy poczuć zbliżające się lato. Dość wysoko wzbił się asteryzm Trójkąta Letniego, a wraz z nim coraz wyżej wschodzi pas Drogi Mlecznej. Wiosenne konstelacje takie jak Panna czy Lew uciekają na zachód. Wysoko w zenicie góruje Smok oraz Herkules.


5. Komety

C/2019 Y4 ATLAS

Kometa C/2019 Y4 ATLAS może stać się perłą wiosennego, nocnego nieba. Jasność komety bardzo mocno wzrasta, nawet nieco szybciej niż w prognozie.

C/2019 Y4 ATLAS została odkryta zaraz pod koniec 2019 roku - 28 grudnia.

Obecnie kometę można już zaobserwować przez lornetkę! Jej jasność obecnie wynosi ok. 7,8 magnitudo i widoczna jest w konstelacji Żyrafy, niedaleko granicy z Wielką Niedźwiedzicą. 

Maksymalnie kometa zbliży się do nas 23 maja (w odległości 0,78 AU (ok. 117 000 000 km)), a punkt peryhelium (najbliżej Słońca) osiągnie 30 maja (w odległości 0,25 AU (37 500 000 km), czyli nawet bliżej niż Merkury). Szacuje się, że kometa może osiągnąć nawet 2 magnitudo, a niektóre źródła prognozują nawet ujemną wartość (co moim zdaniem jest mało realne)! Z takim przyrostem kometa może być nawet już w kwietniu widoczna gołym okiem pod ciemnym niebem. Oby tak się stało i pogoda dopisała!

Niestety trzeba też wziąć pod uwagę, że kometa może się po drodze rozpaść i nie dotrwać peryhelium. Jednak póki co trend wzrostu jasności nie wyhamowuje. Pierwsze pomiary z kamer CCD wskazywały, że kometa osiągnie maksymalnie 6 magnitudo i nie przetrwa peryhelium (rozpadając się).

Kometa będzie przemieszczała się w stronę konstelacji Perseusza. Odległość kątowa komety od Słońca będzie maleć, więc będzie widoczna coraz niżej nad północnym horyzontem.

Bardzo możliwe, że w okresie peryhelium może być widać dość długi warkocz komety (który jest skierowany w przeciwną stronę niż Słońce)


C/2017 T2 (PANSTARRS)

Na niebie gości również nieco mniej jasna, ale również dość spektakularna kometa. Jej okres peryhelium (gdy znajdzie się najbliżej Słońca) przypadnie na 3 maja (Odległość 1,61 AU (241 500 000 km), a najbliżej Ziemi będzie 27 maja w odległości 1,65 AU (247 500 000 km) od nas.

Obecnie ma ok. 9-10 magnitudo jasności. Do okresu peryhelium najprawdopodobniej osiągnie maksymalnie ok. 7-8 magnitudo, więc gołym okiem widoczna nie będzie, dopiero za pomocą lornetki lub małego teleskopu.


Kometa na początku miesiąca znajdzie się w konstelacji Żyrafy, a w maju przemknie do Wielkiej Niedźwiedzicy, czyli odwrotnie jak Y4 ATLAS. Będzie się piąć wysoko w stronę zenitu.

Maj zapowiada się bardzo kometarnie. Widziałem 25 marca obie komety. Na razie są daleko i widać je dopiero przez teleskop lub większą lornetkę. Poczekajmy do co najmniej końca kwietnia i zobaczmy jak będzie. Trzeba wziąć pod uwagę, że w pierwszej połowie kwietnia oraz maja przeszkodzi nam w obserwacjach blask Księżyca.

24 maja kometa zbliży się do pary galaktyk M81 i M82, co będzie lada gratką dla astrofotografów.

Więcej informacji o kometach znajdziecie w majowym przeglądzie nieba.


6. Roje meteorów


LIRYDY

Od 14 do 30 kwietnia będziemy mogli obserwować rój meteorów: Lirydy. Maksimum przypadnie na 22 kwietnia. Będziemy mogli obserwować od 0-90 zjawisk na godzinę.

Rój powiązany jest z kometą Thatcher, której orbitę przecina Ziemia w drugiej połowie kwietnia co roku. Rój charakteryzuje się bardzo dużymi skokami aktywności. Średnia wartość ZHR (czyli ilość meteorów na godzinę) to ok. 18, więc raczej jest to malutki rój w porównaniu do np. Perseidów czy Geminidów.

W 1807 roku ZHR osiągnęło nawet 700, a w 1922 roku w Polsce obserwowano od 360-600 zjawisk na godzinę.




Jeśli się wam podobało to udostępniajcie, piszcie w komentarzach czy udało wam się któreś ze zjawisk zaobserwować. Życzę wam pogody i ciemnego nieba. Pozdrawiam, McGoris.

Zapraszam także do polubienia strony na Facebooku: facebook.com/mcastronomia


ZOBACZ TEŻ:

McGoris #123 - Roje meteorów czyli tzw. "spadające gwiazdy" - czym są i jakie roje są najbardziej aktywne?

McGoris #127 - Teleskopowe wyzwanie - kwazar 3C 273 w konstelacji Panny