McGoris #37 - Teleskop VLT niespodziewanie wykrył olbrzymie halo wokół odległych kwazarów.

Czyżby wszystkie odległe kwazary były otoczone przez olbrzymie gazowe halo? Pewności na razie nie ma, ale takie są wnioski z najnowszych obserwacji przeprowadzonych teleskopem VLT.

 Międzynarodowa grupa astronomów kierowana, przez Swiss Federal Institute of Technology (ETH) w Zurychu, postanowiła zbadać własności gazowego składnika kosmicznej sieci. Przy okazji odkryto niespodziewane własności kwazarów.

Kosmiczną siecią nazywamy wielkoskalowe rozmieszczenie gromad galaktyk, supergromad galaktyk, ciemnej materii i gazu. Pomiędzy nimi są pustki wokół których ciągną się skupiska materii. Całość przypomina sieć pajęczą w trzech wymiarach. Gazowa składowa tej sieci jest bardzo trudna do zaobserwowania, stąd pomysł badaczy, aby do zbadania jej własności wykorzystać gaz znajdujący się w halo wokół jasnych kwazarów, czyli bardzo odległych galaktyk aktywnych, w których jądrach znajdują się supermasywne czarne dziury (olbrzymia jasność centrum kwazara wynika z gwałtownego pochłaniania przez czarną dziurę spadającej na nią materii). Halo wokół kwazara może rozciągać się nawet na 300 tysięcy lat świetlnych.

Zbadano 19 kwazarów wybranych spośród najjaśniejszych dostępnych do obserwacji przez instrument MUSE. To zamontowane na teleskopie VLT urządzenie pozwala na uzyskiwanie jednocześnie obrazów, jak i widm. Co więcej mamy widmo dla każdego piksela zarejestrowanego obrazu.

Okazało się, że wszystkie 19 kwazarów posiada wokół siebie jasne, gazowe halo. A tymczasem poprzednie badania wskazywały, że takie halo może mieć około 10% kwazarów. Czyli w przypadku grupy liczącej 19 obiektów powinno zostać wykryte wokół dwóch kwazarów. Nie wiadomo dlaczego uzyskano tak nieoczekiwany wynik. Być może zdolności obserwacyjne MUSE przewyższają możliwości wcześniejszych instrumentów o tyle, że dopiero teraz stało się możliwe wykrycie halo. Inną przyczyną mogą być jakieś odmienne własności zbadanej grupy w stosunku do całej populacji kwazarów (wybrano przecież spośród najjaśniejszych).

Na dodatek w halo wykryto względnie zimny gaz międzygalaktyczny o temperaturze około 10 000 stopni Celsjusza. To zdecydowanie mniej niż przewidują modele struktury i powstawania galaktyk, według których gaz znajdujący się tak blisko galaktyk powinien mieć temperaturę przekraczającą milion stopni.

Źródło : http://www.eso.org/public/poland/news/eso1638/