McGoris #110 - Nocne niebo - Maj 2019 - Powrót widoczności ISS na nocnym niebie!

Co zobaczymy na niebie w maju tego roku i jakie zjawiska nas czekają?

Witajcie w kolejnym astronomicznym przeglądzie miesięcznym.

Za nami kwiecień plecień, co przeplatał, trochę zimy, trochę lata. W kwietniu mieliśmy piękną koniunkcję sierpa Księżyca z Plejadami oraz Hiadami, a także jego bliskie złączenie z gromadą gwiazd M44 nocą z 13/14 kwietnia.

A przed nami maj! Jeden z najpiękniejszych miesięcy całego roku. Przyroda już całkowicie budzi się do życia, robi się zielono, pojawiają się różnorakie owady, robi się ciepło, a w trawach zaczynają grać świerszcze. Noce są już bardzo krótkie. Nad morzem - w drugiej połowie maja nie będzie już zachodzić tzw. noc astronomiczna.



1. Słońce

Wschody i zachody Słońca. 

Polska Północna (Gdańsk)

1 maja


Wschód:    5:10
Zachód:   20:15

Długość dnia:    15h 05m
Długość nocy:     8h 55m




30 maja


Wschód:    4:20
Zachód:   21:05

Długość dnia:   16h 45m
Długość nocy:    7h 15m

W ciągu miesiąca dzień wydłuży się o 1 godzinę i 40 minut.



 

Polska Środkowa (Łódź)

1 maja


Wschód:     5:15
Zachód:    20:03

Długość dnia:    14h 48m
Długość nocy:     9h 12m



30 maja


Wschód:     4:31
Zachód:    20:48

Długość dnia:   16h 17m
Długość nocy:    7h 43m

W ciągu miesiąca dzień wydłuży się o 1 godzinę 29 minut.

Polska Południowa (Zakopane)

1 maja


Wschód:     5:21
Zachód:    19:54

Długość dnia:   14h 33m
Długość nocy:    9h 27m




30 maja 


Wschód:     4:40
Zachód:    20:34

Długość dnia:    15h 56m
Długość nocy:     8h 04m

W ciągu miesiąca dzień wydłuży się o 1 godzinę 23 minuty.


Na początku miesiąca Słońce będzie gościło w gwiazdozbiorze Barana. W drugiej połowie miesiąca przemknie do Byka. Z 14 na 15 maja Słońce przetnie granice obu konstelacji.



2. Księżyc
 
  4 maja - 🌑 Nów - w gwiazdozbiorze Wieloryba
  7 maja -  🌒
11 maja - 🌓 Pierwsza Kwadra - w gwiazdozbiorze Raka
14 maja -  🌔
18 maja - 🌕 Pełnia - w gwiazdozbiorze Wagi
22 maja -  🌖
26 maja - 🌗 Ostatnia Kwadra - w gwiazdozbiorze Wodnika
 

Pewnie możecie się zdziwić czemu jest tutaj gwiazdozbiór Wieloryba. Orbita Księżyca nie jest idealnie ustawiona do ekliptyki. Jest lekko nachylona (ok. 5 stopni) i zahacza czasem o granice pobocznych konstelacji. Wieloryb jest w pobliżu Ryb, Barana oraz Byka.


Bezksiężycowe noce będziemy mieli w pierwszym tygodniu miesiąca i kilka dni przed końcem miesiąca. W środku miesiąca obserwacje utrudni nam silny blask Księżyca.



3. Planety

Merkury i Wenus 

Nie jest to dobry okres na obserwacje dwóch, najbliższych Słońcu planet. Są jeszcze na elongacji porannej, jednak nachylenie ich orbit do horyzontu jest małe i niekorzystne, przez co giną w blasku nieba.


Mars

Najlepszy okres jego widoczności skończył się kilka miesięcy temu. Będzie widoczny zaraz po zachodzie Słońca w konstelacji Byka. Jego elongacja (odległość kątowa od Słońca) spadnie z 39,3 stopnia do 30 stopni.


Jowisz i Saturn

Są coraz lepsze warunki do obserwacji Jowisza. Coraz szybciej dąży do czerwcowej opozycji (gdy jest najbliżej Ziemi). Jowisz porusza się ruchem wstecznym i jest w konstelacji Wężownika (między Skorpionem a Strzelcem).
Już w lornetce możemy dostrzec jego 4 największe księżyce - Io, Ganimedesa, Kalisto oraz Europę.
W niewielkiej luniecie/teleskopie dostrzeżemy jego dwa brązowe pasy zwrotnikowe, a przy dużym powiększeniu zobaczymy w dobrych warunkach piękną Wielką Czerwoną Plamę.

Polepszają się warunki również do obserwacji Saturna, który znajduje się na wschodzie konstelacji Strzelca.

4. ISS (Międzynarodowa Stacja Kosmiczna)

W maju będziemy mieli świetne warunki do obserwacji wieczornych, wysokich przelotów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Widoczna jest jako bardzo jasny punkt przelatujący przez nieboskłon od zachodu na wschód.

Przez niewielki już teleskop można dostrzec kształt stacji oraz jego panele słoneczne. ISS okrąża Ziemię na wysokości ok. 400 km i ma wielkość stadionu piłkarskiego. Obserwacje ISS jest trudne, gdyż obiekt dość szybko się porusza i wymaga wprawy.

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) - źródło: wikipedia

5. Nocne niebo 

Powoli będziemy wkraczać w okres tzw. białych nocy. Słońce będzie zachodzić coraz płycej przez co nie będzie do końca ciemno i górne warstwy atmosfery będą jeszcze oświetlone. Nad morzem już od ok. 10 maja nie będzie tzw. nocy astronomicznej - sytuacji, gdy Słońce chowa się poniżej 18 stopni pod horyzont.

Najbardziej ucierpią astro-fotografowie. Nie będzie można robić bardzo długich ekspozycji na niektórych obiektach ułożonych na północy. Niebo nie będzie do końca ciemne.

Miłośnicy nocnego nieba na południu Polski mają lepiej. Tam noce astronomiczne są trochę dłużej. Ja mieszkam na samym południu Polski, w górach, na 49 równoleżniku. Tam noce astronomiczne są aż do ok. 10 czerwca.

Noce astronomiczne powrócą pod koniec lipca.


Obłoki srebrzyste (NLC)

Przesilenie letnie jest za to idealną okazją, by zaobserwować owiane do dziś tajemnicą - obłoki srebrzyste. Są to najwyższe chmury - są w mezosferze na wysokości aż do 75-85 km. Mają lekko szarawo-niebieskawo-elektryczny kolorek. O zmroku robią wrażenie, jakby lekko świeciły.

Najprawdopodobniej to para wodna osadzająca się wokół spalonych meteorów, ale mogą to być też np. gazy wylotowe z silników rakiet, zawieszone wysoko w atmosferze.

Najlepszy okres do ich obserwacji zaczyna się od końca maja do końca lipca. Najlepiej je widać o zmroku. Albo od ok. godziny 21-22 wieczorem lub o 2-3 nad ranem.

Obłoki srebrzyste nad torfowiskiem Kuresoo w Estonii. Źródło: wikipedia, autor: Martin Koitmäe

Najlepsze warunki do ich obserwacji mają mieszkańcy Polski północnej. Choć zdarzają się wyjątki, że widać je nawet na południu Polski.

Widoczne są tylko podczas przesilenia letniego, gdy wyższe warstwy atmosfery są oświetlone przez płytko zachodzące Słońce.

Obłoki srebrzyste, widoczne z mojego podwórka. Podhale, 7 lipca 2018r.

Na półkuli południowej również takie zjawisko zachodzi. Widać je np. w południowym Chile.


Nocne niebo

Zaraz po zachodzie Słońca możemy podziwiać jeszcze wiosenne konstelacje takie jak: Lwa, Pannę, Hydrę czy Kruka, gdzie odnajdziemy ogromną ilość galaktyk. Wysoko nad wschodnim horyzontem zobaczymy już Herkulesa oraz Koronę Północną. W Herkulesie odnajdziemy przepiękną gromadę kulistą - M13. Widoczna jest już w lornetce jako okrągła, mała mgiełka, a w większym teleskopie, w dobrych warunkach jej widok zapiera dech w piersiach.

Niebo wieczorne - 15 maja, godz. 22:30

Nisko nad północno-zachodnim horyzontem ujrzymy jeszcze kilka jasnych gwiazd - głównie Kastora i Polluxa z Bliźniąt oraz jasną Kapellę z Woźnicy. Nad północnym horyzontem ujrzymy Kasjopeję. W zenicie wysoko unosi się Wielka Niedźwiedzica.


Po północy zaczną pojawiać się powoli konstelacje letnie. Nad południowo-wschodnim horyzontem wzbija się Skorpion, z pięknym, czerwonym olbrzymem - Antaresem. Konstelacje wiosenne takie jak Panna czy Lew uciekają na zachód. Na wschodzie pojawia się asteryzm Trójkąta Letniego (Deneb z Łabędzia, Wega z Lutni oraz Altair z Orła).
Coraz wyżej wzbija się piękna wstęga Drogi Mlecznej.

Niebo w środku nocy, 15 maja, godz. 1:00

Wysoko w zenicie króluje Smok oraz Herkules.

Tuż przed świtem będziemy mieli typowe niebo letnie. Zaraz na wschód od Skorpiona wzbije się Strzelec, gdzie odnajdziemy centrum naszej Galaktyki. W okolicach centrum Drogi Mlecznej, a także w okolicy jej wstęgi odnajdziemy ogromną ilość mgławic, gromad otwartych oraz kulistych. Ujrzymy niektóre nawet w lornetce, czy małym teleskopie, a niektóre nawet gołym okiem.

Niebo nad ranem - 15 maja, godz. 2:30

Po godzinie 3:00 zacznie robić się widno. Noce są krótkie.




6. Ciekawe obiekty 

Maj to mniej więcej ostatnia okazja, by podziwiać ogrom galaktyk, jaki możemy odnaleźć przez teleskop w konstelacjach: Panny, Lwa, Warkocza Bereniki oraz Wielkiej Niedźwiedzicy. Zrobiłem już dwa posty odnośnie tamtych obiektów. Zapraszam:

GALAKTYKI WE LWIE
GALAKTYKI W PANNIE


Najciekawszymi obiektami stają się powoli gromady kuliste. Przepiękne, ułożone w większości poza płaszczyzną galaktyki, bardzo odległe (nawet do 25000 lat świetlnych) skupiska starych gwiazd.
Najciekawszym obiektem jest tak jak wspomniałem wcześniej - gromada M13 w Herkulesie. Jest to największa gromada otwarta na niebie północnym.

Mój szkic M13 widocznej z 8-calowego teleskopu. Na żywo wygląda o niebo lepiej.

Gromada w Herkulesie - M13 - autor: Adam Block, Arizona

W Herkulesie odnajdziemy mniejszą gromadę - M92. Również jest bardzo ładna. Bardzo ładną gromadą jest również M5 w gwiazdozbiorze Węża.

W późniejszych godzinach możemy podziwiać rój gwiazd w Drodze Mlecznej.


Jeśli wam się spodobało to udostępniajcie, piszcie w komentarzach. Pozdrawiam, McGoris :)

ZOBACZ TEŻ:

McGoris #100 - Porównanie temperatur w kosmosie. 
McGoris #74 - Najjaśniejsze gwiazdy na niebie - cz.3 - Antares  
McGoris #56 - Obłoki srebrzyste - co to jest i jak je obserwować?