Na wstępie od razu przepraszam za brak postu dotyczącego nieba w kwietniu i w maju. W kwietniu była niesamowita pogoda, przez prawie cały kwiecień (przynajmniej u mnie na południu Polski) było słonecznie. Kwiecień tego roku był najcieplejszym kwietniem od ponad 200 lat. Ten miesiąc był okresem obserwacji ogromnej ilości galaktyk w Pannie, Lwie oraz Warkoczu Bereniki.
Maj był mniej pogodny, było więcej dni pochmurnych i deszczowych (ale przeważnie maj jest taki).
A przed nami czerwiec - miesiąc w którym są najdłuższe dni w roku i najkrótsze noce. Już od końca maja będziemy mieć do czynienia ze zjawiskiem tzw. białych nocy.
Białe noce nie są w pełni ciemne. Słońce zachodzi bardzo płytko, przez co nie zachodzi noc astronomiczna (gdy Słońce schodzi poniżej 18 stopni pod horyzont). Światło z naszej gwiazdy rozprasza się w górnych warstwach atmosfery przez co noc jest nieco jaśniejsza niż zawsze. Taka sytuacja utrzyma się w naszym kraju do końca lipca.
Białe noce utrudniają obserwacje słabych obiektów mgławicowych, a szczególnie astro-fotografom.
Najgorzej mają mieszkańcy Polski północnej. Ja mieszkając na samym południu Polski mam jeszcze dość ciemne noce. Nie wspomnę już o np. Skandynawii czy o innych północnych regionach.
W Szwecji, Finlandii Norwegii czy północnej Rosji, podczas przesilenia letniego nie ma w ogóle ciemnych nocy. Słońce tylko delikatnie chowa się pod horyzont, co powoduje, że niebo tylko lekko się ściemnia.
Białe noce dają nam okazję do zaobserwowania ciekawych, tajemniczych, mezosferycznych chmur - obłoków srebrzystych. Wyglądają jak srebrzysto-niebieskawo-lśniące chmury nisko nad północnym horyzontem zaraz po zmierzchu. Są to bardzo wysokie chmury, wyższe nawet od cirrusów, znajdują się ponad 80 km nad Ziemią. Ich natura wciąż nie jest do końca znana.
 |
| Obłoki srebrzyste. Źródło: wikipedia.org, Autor: |
 |
| Obłoki Srebrzyste nad Sztokholmem: Źródło: Wikimedia Commons |
1. Wschody i zachody Słońca.
1 czerwca
Polska Północna (Gdańsk)
Wschód: 4:19
Zachód: 21:07
Długość dnia: 16h 48m
Długość nocy: 7h 12m
Polska Środkowa (Warszawa)
Wschód: 4:21
Zachód: 20:45
Długość dnia: 16h 24m
Długość nocy: 7h 36m
Polska Południowa(Zakopane)
Wschód: 4:39
Zachód: 20:35
Długość dnia: 15h 56m
Długość nocy: 8h 04m
21 czerwca (początek astronomicznego lata)
Polska Północna (Gdańsk)
Wschód: 4:10
Zachód: 21:23
Długość dnia: 17h 13m
Długość nocy: 6h 47m
Polska Środkowa (Warszawa)
Wschód: 4:14
Zachód: 21:01
Długość dnia: 16h 47m
Długość nocy: 7h 13m
Polska Południowa(Zakopane)
Wschód: 4:33
Zachód: 20:49
Długość dnia: 16h 16m
Długość nocy: 7h 44m
30 czerwca
Polska Północna (Gdańsk)
Wschód: 4:13
Zachód: 21:23
Długość dnia: 17h 10m
Długość nocy: 6h 50m
Polska Środkowa (Warszawa)
Wschód: 4:17
Zachód: 21:01
Długość dnia: 16h 44m
Długość nocy: 7h 16m
Polska Południowa(Zakopane)
Wschód: 4:36
Zachód: 20:49
Długość dnia: 16h 13m
Długość nocy: 7h 47m
Dnia 21 czerwca, nasza planeta najbardziej wystawi ku Słońcu swój biegun północny, rozpoczynając przy tym astronomiczne lato.
Oczywiście podczas przesilenia letniego im bardziej na północ, tym dni są dłuższe. Zimą jest na odwrót. Dni są dłuższe na południu niż na północy.
Dajmy sobie np. Oslo, stolicę Norwegii. 21 czerwca wschód Słońca następuje o godzinie 3:53, a zachód dopiero o 22:43.
Na początku czerwca Słońce znajdzie się w konstelacji Byka, po czym 22 czerwca przemknie do Bliźniąt.
2. Księżyc
7 czerwca - Ostatnia Kwadra 🌗 - w gwiazdozbiorze Wodnika
13 czerwca - Księżycowy Nów 🌑 - w gwiazdozbiorze Byka
20 czerwca - Pierwsza Kwadra 🌓 - w gwiazdozbiorze Panny
28 czerwca - Pełnia 🌕 - w gwiazdozbiorze Strzelca.
Bezksiężycowe noce przypadną na drugi i początek trzeciego tygodnia miesiąca.
3. Planety
Wenus
Wenus będzie pięknie świeciła nad zachodnim niebem zaraz po zachodzie Słońca. Planeta przechodzi tzw. fazy, podobnie jak Księżyc. Tarczę Wenus ujrzymy już w niewielkim teleskopie. Póki co jest jeszcze dość daleko i tarcza jest mała, przez co nie jest aż tak atrakcyjna.
Wenus powolutku będzie coraz jaśniejsza, a jej tarcza będzie rosła, a faza maleć. Niestety warunki do obserwacji będą coraz gorsze, ze względu na zmniejszający się kąt nachylenia ekliptyki do horyzontu.
Jowisz
Jowisz będzie bardzo wdzięczną w tym miesiącu planetą do obserwacji. Będzie widoczna jako bardzo jasny punkt na południowym niebie. Znajduje się obecnie w konstelacji Wagi. Co prawda jest już po opozycji (10 maja), to tarcza będzie całkiem spora oraz także czeka nas kilka tranzytów oraz ciekawe ułożenia jego księżyców.
Już w lornetce ujrzymy jego 4 księżyce galileuszowe: (Europę, Io, Ganimedesa oraz Callisto). W małym teleskopie możemy ujrzeć dwa brązowe pasy zwrotnikowe na tarczy planety.
1/2 czerwca - Tranzyt Io
Już 1 czerwca będziemy mieli tranzyt księżyca Io na tle Jowisza. Będziemy mogli zaobserwować jego cień na tarczy planety. By to zjawisko zaobserwować, potrzebujemy większego teleskopu i dobrego seeingu. O 23:04 księżyc wchodzi przed tarczę Jowisza, a jego cień pojawi się 23:38.
Pewnie się zastanawiacie dlaczego cień Io jest obok niego, a nie za nim? Dzieję się tak, gdyż na Jowisza, patrzymy się nieco "z boku".
6/7 czerwca - Tranzyt Europy.
Europa to najmniejszy z 4 księżyców galileuszowych. By zaobserwować jego tranzyt potrzeba dużego teleskopu oraz bardzo dobrego seeingu.
7/8 czerwca - ciekawe ułożenie księżyców.
Kalisto, Ganimedes i Io ułożą się w jednej, ukośnej linii.
8/9 czerwca - tranzyt Io
Znów tranzyt Io, jednak już mniej spektakularny. Jego początek jest dopiero po 1:30 w nocy oraz planeta jest dość nisko.
10 czerwca, po północy będzie widoczna Wielka Czerwona Plama na Jowiszu.
10/11 czerwca - Znów Io!
Następny tranzyt Io. Będzie on widoczny zaraz po zachodzie Słońca, jeszcze o zmroku.
11/12 czerwca - kolejny tranzyt.
Tym razem Ganimedesa, największego z księżyców. Będzie on trudny do obserwacji, gdyż trwa od 19:00 do ok. 20:30. Wtedy jest jeszcze dość widno. Jak ktoś ma wprawę, to odnajdzie Jowisza.
14 czerwca księżyc Europa wejdzie przed tarczę Jowisza. Jednak cienia księżyca nie ujrzymy, gdyż zanim się pojawi, Jowisz zajdzie.
15/16 czerwca - ciekawe ułożenie księżyców.
Księżyce: Io, Kalisto i Europa, po północy staną w jednej, przechylonej linii.
17/18 czerwca - Tranzyt Io
Kolejny tranzyt Io. Cień księżyca pojawi się zaraz przed 22.
18/19 czerwca - tranzyt Ganimedesa.
Drugi tranzyt największego z księżyców galileuszowych. Cień Księżyca pojawi się od 23:00.
24/25 czerwca - tranzyt Io.
Kolejny tranzyt Io. Cień pojawi się od 23:45.
26 czerwca przez tarczę przejdzie Ganimedes, jednak cienia nie ujrzymy, gdyż zanim się pojawi, Jowisz zajdzie.
Także czeka nas ciekawy miesiąc pełny tranzytów na Jowiszu!
Mars
W tym roku Mars będzie wyjątkowy, gdyż będzie tzw. Wielka Opozycja Marsa. 28 lipca Mars zbliży się do Ziemi na odległość zaledwie 57,7 mln km. Nie zdarza się często takie zbliżenie, gdyż orbity planet są lekko eliptyczne, przez co odległość zbliżenia zależy od ustawienia na orbicie.
Mars jest coraz jaśniejszy, a jego tarcza rośnie.
Rośnie także jasność Marsa. W ciągu miesiąca będzie jaśniejszy aż o prawie 1 magnitudo, a w dniu opozycji (28 lipca) będzie nawet jaśniejszy od Jowisza.
Szkoda tylko, że Mars jest tak nisko nad horyzontem, przez co trudniej natrafić na dobrą stabilność atmosfery (tzw. seeing). Obraz może falować i być nieostry, a przez to, że światło planety musi przejść przez grubszą warstwę atmosfery, niż gdyby był bardzo wysoko nad horyzontem. Znacznie lepiej mają południowcy, gdzie Mars jest znacznie wyżej widoczny.
Mars w czerwcu znajdzie się w Koziorożcu, wędrując na wschód. Pod koniec miesiąca Mars będzie się powoli zatrzymywać i zmierzać w przeciwną stronę wchodząc w tzw. ruch wsteczny. Póki co Mars będzie widoczny dość późno, gdzieś od ok. 1 lub 2 godziny po północy. Ale z czasem będzie widoczny coraz wcześniej.
Już w niewielkich teleskopach ujrzymy jego małą, pomarańczową tarczkę, a większe teleskopy pokażą detale na planecie oraz jego białawe czapy polarne.
Saturn
Pod koniec czerwca są najlepsze warunki widoczności Saturna. 28 czerwca będzie jego opozycja, gdzie znajdzie się najbliżej Ziemi. W czasie opozycji planeta osiągnie rozmiar 18,4 sekundy łuku a z pierścieniami jego rozmiar osiągnie 42,8" sekundy łuku. Saturn znajdzie się w konstelacji Strzelca i niestety widoczny jest dość nisko nad horyzontem. Na jego wyższe położenie trzeba poczekać kilka lat.
W lornetce ujrzymy Saturna, jak gwiazdkę, która wydaje się być lekko owalna, a w małym już teleskopie zobaczymy pierścienie Saturna oraz jego największy księżyc - Tytana. W większym teleskopie przy dobrym seeingu ujrzymy przerwę Cassiniego - ciemną przerwę w pierścieniach, pociemnione pasy na planecie, a także jego mniejsze, mniej jasne księżyce takie jak: Reę, Dione, Tethysa, czy Japeta, a nawet w ekstremalnych warunkach - Enceladusa (12,5 mag).
W nocy z 31 maja /1 czerwca, gdzieś po północy, dojdzie do bardzo bliskiego spotkania Saturna z Księżycem, w odległości ok. 40 minut łuku, czyli prawie w takiej odległości co średnica Księżyca.
(4) Westa
W czerwcu będzie najlepsza widoczność planetoidy Westy. Jest to planetoida, która znajduje się w pasie planetoid między Marsem a Jowiszem. Westa mimo tego, że jest prawie 2x mniejsza od Ceres, to jest od Ceres sporo jaśniejsza, ze względu na to, że odbija więcej światła, ma większą tzw. wartość albedo.
Będzie widoczna w gwiazdozbiorze Strzelca i 19 czerwca znajdzie się w opozycji, osiągając jasność 5,33 magnitudo. Dzięki temu będzie widoczna już gołym okiem przy ciemnym niebie jako słaba gwiazdka.
13 i 14 czerwca Westa będzie widoczna blisko gromady otwartej M 23.
Westa będzie bardzo szybko przemieszczać się na zachód i możemy zauważyć jej ruch na tle innych gwiazd nawet po paru godzinach.
Dla ludzi rządnych wrażeń mamy jeszcze Plutona w konstelacji Strzelca. By go zaobserwować potrzeba bardzo dużego teleskopu, co najmniej 10". Pluton widoczny jest jako gwiazdka o jasności 14 magnitudo, czyli na skraju widoczności 10" teleskopu. Można go upolować robiąc codziennie zdjęcia aparatem fotograficzny danego fragmentu nieba, gdzie się on znajduje i zarejestrować jego ruch na tle innych gwiazd.
4. Nocne niebo.
Ze względu na białe noce, dopiero po 23:00 niebo jest w miarę ciemne. W pierwszej części nocy nad niebem będą jeszcze widoczne konstelacje wiosenne takie jak Panna, Lew, Warkocz Bereniki czy nisko nad horyzontem Kruka., które uciekają już na zachód, a nad nimi góruje Wolarz,
Na południowym niebie ujrzymy Skorpiona, wraz z pomarańczowym Antaresem oraz coraz wyżej wspinającą się wstęgą Drogi Mlecznej wraz z Trójkątem Letnim (Wegą z Lutni, Altairem z Orłem oraz z Denebem z Łabędzia)
W drugiej połowie nocy zrobi się już letnio. Nad południowym nieboskłonem ujrzymy gwiazdozbiór Strzelca gdzie będzie także świecił Saturn, Wężownika z Wężem oraz zachodzącego Skorpiona. Wysoko nad horyzontem widoczny będzie Trójkąt letni. Na wschodzie pojawia się Wodnik, Koziorożec oraz Pegaz z Andromedą.
 |
| Niebo 15 czerwca, 2:00 w nocy. |
Na większą uwagę zasługują dwie mgławice planetarne - M57 - Mgławica "Pierścień" w Lutni oraz Mglawica Hantle (M27) w konstelacji Liska). Pierwsza z nich w teleskopie wygląda właśnie jak taki pierścień, a druga jest spora, widoczna jestjuż w lornetce jako mała plamka. W teleskopie widać dużą mgiełkę w kształcie ogryzka.
 |
| Mój szkic M57. |
Mam nadzieję, że się spodobało zarówno tym, który obserwują niebo przez spory teleskop, a także tym, którzy lubią po prostu wyjść na balkon, czy na zewnątrz i popatrzyć w gwiazdy gołym okiem.
Życzę wszystkim ciemnego nieba i perfekcyjnego seeingu. Pozdrawiam, McGoris.
Zapraszam także na bloga fotograficznego, gdzie wrzucam swoje zdjęcia przyrody, czy krajobrazy. mcphotografia.blogspot.com
ZOBACZ TEŻ:
Droga Mleczna - Nasz dom.
Nocne niebo w grach komputerowych vs rzeczywistość.
Obłoki srebrzyste - co to jest?
Cześć. Mam pytanie. Jak duży teleskop (np. o jakiej średnicy zwierciadła) polecałbyś do oglądania tranzytu księżyca Io na tle Jowisza, o którym to zjawisku pisałeś? Zastanawiam się nad wyborem teleskopu i stąd też moje pytanie. Z góry dziękuję za odpowiedź.
OdpowiedzUsuń6-calowy teleskop da radę już uchwycić to zjawisko. A najlepiej kupić sobie 8 cali, np. Syntę 6" bądź 8".
Usuń